Στο γ΄ τρίμηνο, στο πλαίσιο του μαθήματος της αρχαίας ελληνικής γραμματείας ΄΄Ιστορίαι Ηροδότου΄΄ οι μαθητές της πρώτης τάξης είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν τις διαφορές του ελληνικού και του περσικού πολιτισμού της εποχής του Ηροδότου μέσα από τα κείμενα του ΄΄πατέρα της ιστορίας΄΄, τα οποία αναφέρονται στον Κροίσο και το Σόλωνα, τον Κύρο και τον Κροίσο και στη νουβέλα του Άδραστου.

Ελληνικός και περσικό πολιτισμός: Δύο διαφορετικοί πολιτισμοί

      Ο Αθηναίος αντιλαμβάνεται  την ευτυχία πολύ διαφορετικά από την γνώμη του Κροίσου. Ο Σόλων αναφέρει και θέλει να μας περάσει το μήνυμα ότι το χρήμα δεν φέρνει την ευτυχία. Ο Σόλων αναφέρει κάποια παραδείγματα και εμείς βγάζουμε το συμπέρασμα πως οι Αθηναίοι δεν δίναν τόση σημασία στα χρήματα αλλά σε αξίες της ζωής όπως: οι Αθηναίοι φρόντιζαν τα παιδιά τους ώστε να πηγαίνουν στο σχολείο για να μάθουν πολλά πράγματα. Φρόντιζαν τα παιδιά τους να γυμνάζονται από πολύ μικρά, να πλάθουν το σώμα τους, να έχουν τρόπους, καλό χαρακτήρα, καλή υγεία και τέλος να αποκτούν γνώσεις. Οι γονείς ήθελαν το παιδί τους να μεγαλώσει και να κάνει οικογένεια και τα παιδιά του να κάνουν και αυτά παιδιά υγιή και φίλους και να έχει και αυτό τη δική του δουλειά όπως και να είναι ανά πάσα στιγμή έτοιμο να πολεμήσει για την πατρίδα του. Οι γονείς ήθελαν να είναι υπερήφανοι για τα παιδιά τους  για τοις πράξεις τους, τους αγώνες στη ζωή. Αυτό φέρνει τη χαρά στους Αθηναίους πολίτες που έχουν μάθει να ζουν λιτά και είναι τέτοια η ιδεολογία τους που δουλεύουν ασταμάτητα για να κερδίσουν την ευτυχία.                Αντίθετα οι Πέρσες και οι Λυδοί  βασιλιάδες έχουν μάθει να ζουν πλουσιοπάροχα χωρίς δυσκολίες και εργασίες. Κάνουν ζωή άνετη χαλαρώνοντας ολημερίς  έχοντας ως μόνη έγνοια την απόκτηση του πλούτου. Το μόνο που σκεφτόταν ήταν πως θα έχουν όλο και περισσότερα χρήματα που θα είχε ως αποτέλεσμα περισσότερους εχθρούς.

 

Βασίλης Καπετάνογλου, Α1

Αφιέρωμα στη Διδώ Σωτηρίου Βιογραφικό της Δ. Σωτηρίου Η Διδώ Σωτηρίου γεννήθηκε το 1914 στο Αϊδίνι της Μικρά Ασίας. Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή ήρθε στον Πειραιά, όπου έμεινε για λίγο χρονικό διάστημα, και στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Το 1937 πήγε για σπουδές στο Παρίσι, ενώ συγχρόνως αναμείχθηκε στο γυναικείο κίνημα. Συνεργάστηκε με πολλά περιοδικά, όπου έγραψε άρθρα θέλοντας να υπερασπιστεί τα κοινωνικά και ατομικά δικαιώματα της γυναίκας. Στο διάστημα 1946 - 1947 χρημάτισε αρχισυντάκτης της εφημερίδας “Ριζοσπάστης”. Πρωτοεμφανίστηκε στη λογοτεχνία το 1959 με το μυθιστόρημα “Οι νεκροί περιμένουν”. Το 1962 εκδόθηκε το δεύτερο μυθιστόρημά της, με τίτλο “Ματωμένα χώματα”. Το έργο καλύπτει την περίοδο από τις παραμονές του Α` Παγκοσμίου πολέμου ως και περίπου 30 χρόνια μετά από αυτόν. Τα μυθιστορήματα της Δ. Σωτηρίου γνώρισαν μεγάλη επιτυχία και μεταφράστηκαν σε πολλές ξένες γλώσσες. Στα έργα της περιγράφει, κυρίως, τη ζωή στη Μικρά Ασία πριν την καταστροφή. Περιγράφει επίσης και την προσφυγιά και τους κοινωνικούς αγώνες για ελευθερία. Η Διδώ Σωτηρίου ασχολήθηκε επίσης με την παιδική λογοτεχνία. Τα έργα της έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες. Το μυθιστόρημά της Ματωμένα χώματα έχει κυκλοφορήσει σε 250.000 περίπου αντίτυπα. Συμμετείχε ενεργά στους πολιτικούς και κοινωνικούς αγώνες της χώρας μέσα από τις τάξεις της αριστεράς. Δεν εργάστηκε ποτέ ως καθηγήτρια, γιατί αφοσιώθηκε στην δημοσιογραφία και στην λογοτεχνία. Ταξίδεψε σε πολλές χώρες δημοσιεύοντας τις εντυπώσεις της. Από τα έργα της ξεχωρίζουν:  Μυθιστορήματα: “Οι νεκροί περιμένουν” (1959), “Ματωμένα χώματα” (1962), “Εντολή” (1976), “Κατεδαφιζόμεθα” (1982). Ιστορικά: “Ηλέκτρα” (1961), “Η Μικρασιατική καταστροφή και η στρατηγική του ιμπεριαλισμού στην Ανατολική Μεσόγειο” (1975). Παιδικά: “Μέσα στις φλόγες” (1972), “Επισκέπτες” (1979).

                                    

Βραβεύσεις  που έλαβε

·         Βραβείο Ελληνοτουρκικής Φιλίας Αμπντί Ιπεκτσί (1983).

·         Βραβείο Ελληνοτουρκικής Φιλίας Αμπντί Ιπεκτσί (1985).

·         Ειδικό Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας (1989).

·         Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών (1990).

·         Βραβείο του Ελληνικού Ινστιτούτου της Αγγλίας (1993).

·         Βραβείο από τον τότε πρόεδρο της ελληνικής δημοκρατίας Κωστή Στεφανόπουλο με το παράσημο του Χρυσού Σταυρού του Τάγματος της Τιμής (1996).

·         Βραβείο από τον πρόεδρο της γαλλικής δημοκρατίας Ζάκ Σιράκ με το παράσημο Commandeur De l'Ondre Du Merite.

·         Το 2001 η Εταιρία Ελλήνων Συγγραφέων καθιέρωσε προς τιμήν της το βραβείο Διδώ Σωτηρίου, το οποίο απονέμεται «σε ξένο ή Έλληνα συγγραφέα που με τη γραφή του αναδεικνύει την επικοινωνία των λαών και των πολιτισμών μέσα από την πολιτισμική διαφορετικότητα». Τα περισσότερα έργα της μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες, ενώ ή λογοτεχνία της διακρίνεται για τον ρεαλισμό, την απλότητα, τη δραματική αφήγηση και τον αδρό δημοτικό λόγο της.

Ζιγγιρίδης Νίκος, Α1, - Τσακίρογλου Γιάννης, Α2

6^η Μαρτίου: Ημέρα κατά του σχολικού εκφοβισμού

Την 6η Μαρτίου, ημέρα κατά του σχολικού εκφοβισμού, οι μαθητές παρακολούθησαν ένα ολιγόλεπτο βίντεο  της εκπαιδευτικής τηλεόρασης σχετικό με το θέμα καθώς και ένα βίντεο για το ρόλο και τη σημασία της παρέας στη ζωή των εφήβων. Κατόπιν αυτού συμπλήρωσαν ένα φύλλο εργασίας όπου απάντησαν σε ερωτήσεις που αφορούσαν την αφήγηση και τις εικόνες του βίντεο, οι οποίες είναι οι ακόλουθες:

1)  Ποιος είναι ο ρόλος της παρέας;

2)  Ποιες ανάγκες των εφήβων καλύπτει η παρέα;

3)  Ποιες μορφές βίας παρατηρήσαμε;

4)  Σε ποιους χώρους εκδηλώνεται η βία;

5)  Ποιες είναι αιτίες της βίας;.

6)  Ποιες λύσεις-τρόπους προτείνονται;

Από τη συζήτηση και το σχολιασμό των βίντεο προέκυψε η ακόλουθη διαπίστωση:

            Η παρέα στη ζωή των εφήβων είναι από σημαντική έως απαραίτητη. Ο έφηβος μέσα από την παρέα μαθαίνει να είναι υπεύθυνος. Ταυτόχρονα μέσα στην παρέα ο έφηβος αισθάνεται ο ¨εαυτός¨του και νιώθει καλύτερα γιατί ξέρει πως τα άτομα με τα οποία συναναστρέφεται έχουν τα ίδια προβλήματα και τις ίδιες ανησυχίες με τον ίδιο. Ο έφηβος είναι ανεξάρτητος μέσα στην παρέα αλλά εξαρτημένος από αυτή.

            Η βία έχει πολλές μορφές. Αυτές οι μορφές είναι η σωματική, η λεκτική, η σεξουαλική, η ψυχική και η ηλεκτρονική βία η οποία έχει πάρει ανησυχητικές διαστάσεις σε όλο τον κόσμο. Η βία εκδηλώνεται σε πολλούς χώρους, αλλά η βασική αρχή γίνεται στο σπίτι. Ο άνθρωπος μπορεί να αντιδράσει βίαια είτε επειδή οι γονείς του ασκούν ή ασκούσαν βία ο ένας στον άλλο ή ακόμα και στο ίδιο το παιδί.

             Η βία εκδηλώνεται σε δημόσιους  χώρους όπως στο σχολείο, στη δουλειά, ακόμα και στο δρόμο. Ένας άνθρωπος δεν γεννιέται βίαιος. Βίαιο μπορεί να τον κάνει το οικογενειακό του περιβάλλον, το κοινωνικό του περιβάλλον, τα διάφορα ερεθίσματα που δέχεται αλλά και η χαμηλή αυτοεκτίμηση που μπορεί να έχει. Άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση συνήθως εκδηλώνουν βία για λόγους επίδειξης.

            Τα άτομα που ασκούν ή δέχονται βία θα πρέπει να βρουν έναν τρόπο έτσι ώστε να μιλήσουν για τα προβλήματα που τους απασχολούν. Με αυτόν τον τρόπο τα προβλήματα θα λύνονται και δεν θα μετατρέπονται σε θυμό, ο οποίος με τη σειρά του θα προξενήσει βία. Η ενασχόληση με τον αθλητισμό ή άλλου είδους δραστηριότητες που ψυχαγωγούν και ξεκουράζουν το πνεύμα ή δίνουν τη δυνατότητα στους εφήβους να διοχετεύουν δημιουργικά την ενέργειά τους είναι πολύ καλοί τρόποι αποφυγής της βίας και της εκδήλωσης άλλων παθών.

                                                                                                Καραμπιμπέρης Γιώργος, Β1

            

Φιλοξενία  στην Ομηρική εποχή

 

          Οι λέξεις ξένος και φιλοξενία στην αρχαιότητα χρησιμοποιούνταν για να δηλώσουν στενές ανθρώπινες σχέσεις γεμάτες από δικαιώματα αλλά και υποχρεώσεις. Ειδικότερα η λέξη ξένος, σημαίνει αυτός που προέρχεται από άλλη χώρα, ο επισκέπτης αλλά και ο φίλος. Οι ξένοι προστατεύονταν στην αρχαιότητα από τον Ξένιο Δία, την Αθηνά αλλά και από τους Διόσκουρους (Κάστορα και Πολυδεύκη). Η κακή αντιμετώπιση του ξένου θεωρείτο ύβρις. Η φιλοξενία ακολουθούσε μια ιεροτελεστία που παρεχόταν σε κάθε ξένο. Τα στάδια της φιλοξενίας στα ομηρικά έπη είναι : Σύμφωνα με το τυπικό της φιλοξενίας στην ομηρική κοινωνία, ο ξενιστής (εκείνος δηλαδή που φιλοξενεί έναν ξένο) υποχρεούται: 1. να τον υποδεχτεί εγκάρδια (με προσφώνηση και χειραψία) και να τον προσκαλέσει σε φιλοξενία• αν ο ξένος έχει δόρυ, άλογα, άρμα, να φροντίσει να ταχτοποιηθούν, 2. να του προσφέρει λουτρό (αφού τον λούσουν -συνήθως κάποιες δούλες-, τον αλείφουν με λάδι και τον ντύνουν με καθαρά ρούχα), 3. να τον φιλέψει (παραχωρώντας του κάθισμα σε θέση τιμητική, φέρνοντάς του νερό να πλυθεί, τραπέζι για να φάει, προσφέροντάς του εκλεκτή μερίδα φαγητού και πιοτό), (σε εξαιρετικές περιπτώσεις ο ξενιστής οργανώνει προς τιμήν του ξένου επίσημη υποδοχή με γιορτή ή ακόμη και αγώνες), 4. να τον ρωτήσει ποιος είναι, από πού έρχεται και τι θέλει, μόνον αφού πρώτα τον φιλέψει, 5. αφού ακούσει το αίτημά του, να το ικανοποιήσει όσο μπορεί, 6. να προσφέρει στον ξένο διαμονή για όσες μέρες θέλει αυτός, 7. να τον αποχαιρετήσει με δώρα που επισφραγίζουν τη φιλία τους. Κάποιες σκηνές, όπως και κάποια επίθετα στα έπη του Ομήρου επαναλαμβάνονται. Αυτό αποτελεί τεχνική απομνημόνευσης. Ειδικότερα, από την προφορική επική παράδοση ο Όμηρος είχε κληρονομήσει ένα σύνολο στερεοτυπικού υλικού το οποίο προσάρμοζε ανάλογα με τις ανάγκες της κάθε περίπτωσης. Η σκηνή της φιλοξενίας αποτελεί μέρος αυτού του υλικού, καθώς περιλαμβάνει συγκεκριμένα στάδια (επαναλαμβανόμενα μοτίβα), στην ίδια πάντα διάταξη και επανερχόμενες τυπικές λεπτομέρειες.

 

                                                                                                            Γυμνόπουλος Γεώργιος

                                                                                                            Δημόπουλος Μιχάλης

ΕΡΓΑΣΙΑ ΠΟΥ ΑΦΟΡΑ ΤΟ ΣΤΟΧΟ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΓΙΑ ΤΟ 2014:ΟΠΤΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

ΟΜΗΡΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

           Την παρακμή των μυκηναϊκών κέντρων ακολούθησε περίοδος αναστατώσεων, η οποία διήρκεσε περίπου τρεις αιώνες. Οι συνεχείς μετακινήσεις των ελληνικών φύλων αποτέλεσαν μια μεταβατική εποχή, προς το τέλος της οποίας, μετά την απόκτηση μόνιμων εγκαταστάσεων, οι Έλληνες διαμόρφωσαν τις προϋποθέσεις της ανασυγκρότησης τους. Κύρια πηγή πληροφοριών γι' αυτή την περίοδο, εκτός από την αρχαιολογική έρευνα, είναι τα ομηρικά έπη. Για το λόγο αυτό, οι ερευνητές την ονομάζουν συμβατικά ομηρική εποχή. Έχει χαρακτηριστεί και ως ελληνικός μεσαίωνας ή σκοτεινοί χρόνοι, γιατί παλαιότερα τη θεωρούσαν εποχή παρακμής και οι γνώσεις μας γι' αυτήν ήταν περιορισμένες. Σήμερα η ιστορική έρευνα μιλάει πλέον για μια περίοδο ανασυγκρότησης και οργανωτικής δημιουργίας, στη διάρκεια της οποίας τέθηκαν τα θεμέλια του ελληνικού πολιτισμού.                                                      

 Οι μετακινήσεις (11ος-9ος αι. π.Χ.). Στα τέλη του 12ου αι. π.Χ. οι ερευνητές διαπιστώνουν αραίωση του πληθυσμού και απουσία κοινωνικής και πολιτικής συγκρότησης. Είναι γεγονός ότι πριν από τη φημολογούμενη κάθοδο των Δωριέων υπάρχει γενικότερη αναστάτωση. Η κύρια αιτία της παρακμής των μυκηναϊκών κέντρων έχει καταγραφεί στο προηγούμενο κεφάλαιο. Η θεωρία της καθόδου των Δωριέων ως μόνης αιτίας κατάρρευσης των Μυκηναίων δεν έχει σήμερα επιστημονικά ερείσματα. Η απουσία αντίστασης διευκόλυνε την επικράτηση των Δωριέων και συνετέλεσε σε ανακατατάξεις των ελληνικών πληθυσμών μέσα στον ελλαδικό χώρο αλλά και στη δημιουργία μεταναστευτικού ρεύματος προς τις ακτές της Μ. Ασίας.

              Σύμφωνα με τις πληροφορίες που μας δίνουν οι ιστορικοί του 5ου αι. π.Χ., ο Ηρόδοτος και ο Θουκυδίδης, η πρώτη μετακίνηση πραγματοποιήθηκε από τους Θεσσαλούς, οι οποίοι από τη Θεσπρωτία ήρθαν στην περιοχή που έκτοτε φέρνει το όνομά τους. Έτσι οι παλαιότεροι κάτοικοι της περιοχής, οι Βοιωτοί μετακινήθηκαν νότια στο χώρο γύρω από τη Θήβα. Το δεύτερο μεταναστευτικό ρεύμα εξαιτίας της καθόδου των Δωριέων είχε μεγαλύτερο αντίκτυπο και ευρύτερες πληθυσμιακές ανακατατάξεις1. Η διείσδυσή τους στον ελληνικό κορμό, σύμφωνα με την επικρατούσα εκδοχή, έγινε από τη βορειοδυτική Ελλάδα στις αρχές του 11ου αι. π.Χ. σταδιακά και κατά κύματα. Οι πρώτες εγκαταστάσεις τους ήταν στην περιοχή της Πίνδου, στη Φθιώτιδα και την περιοχή νότια του Ολύμπου και της Όσσας. Από την Πίνδο ομάδες Δωριέων μετακινήθηκαν στη Δωρίδα - περιοχή που οφείλει το όνομά της σ' αυτούς - και στη συνέχεια πέρασαν σε περιοχές της Πελοποννήσου. Μια από τις ισχυρότερες ομάδες εγκαταστάθηκε στη Λακωνία. Η είσοδος των Δωριέων στην Πελοπόννησο είχε το χαρακτήρα στρατιωτικής επιχείρησης με στόχο την υποταγή των αχαϊκών - μυκηναϊκών πληθυσμών. Την κατάληψη του μεγαλύτερου μέρους της Πελοποννήσου και την κυριαρχία τους στους αχαϊκούς πληθυσμούς, οι Δωριείς αργότερα ερμήνευσαν με το μύθο της επανόδου των Ηρακλείδων, δηλαδή των απογόνων του Ηρακλή που επέστρεψαν στην αρχαία τους κοιτίδα.

               Νεότερη άποψη επιστημονικά τεκμηριωμένη, δε δέχεται τη θεωρία της καθόδου των Δωριέων, την είσοδο τους δηλαδή στον ελληνικό κορμό από τη βορειοδυτική Ελλάδα. Αντίθετα, υποστηρίζει ότι οι Δωριείς ήταν ένα ελληνικό ποιμενικό φύλο που κατοικούσε σε ορεινές περιοχές της Ελλάδας και το οποίο μετά τη διάλυση του μυκηναϊκού κόσμου βρήκε την ευκαιρία να κατέβει σε περιοχές πεδινές και να τις καταλάβει.

                Η επικράτηση των Δωριέων είχε ως άμεση συνέπεια τη δημιουργία δημογραφικού προβλήματος, που εκτονώθηκε μέσα από αλυσιδωτές μετακινήσεις ελληνικών πληθυσμών.

                Ο πρώτος ελληνικός αποικισμός. Τα ελληνικά φύλα από τα μέσα περίπου του 11ου αι. π.Χ. μέχρι και τον 9ο αι. π.Χ. εξαπλώθηκαν, με γέφυρα τα νησιά του Αιγαίου, στις δυτικές ακτές της Μ. Ασίας. Οι μεταναστευτικές αυτές κινήσεις είναι γνωστές ως πρώτος ελληνικός αποικισμός. Ελληνικά φύλα που μιλούσαν την αιολική διάλεκτο, μετακινήθηκαν από τη Θεσσαλία προς το βορειοανατολικό Αιγαίο και εγκαταστάθηκαν στα νησιά Τένεδο και Λέσβο και στα απέναντι παράλια της Μ. Ασίας, στην περιοχή που ονομάστηκε Αιολίς.

     Οι Ίωνες, άλλο ελληνικό φύλο, από τη βορειοανατολική Πελοπόννησο, την Αττική, την Εύβοια συμπαρασύροντας «άλλα τε έθνεα πολλά» (Ηροδ., Α, 146), όπως Δρύοπες, Μολοσσούς, Αρκάδες, Φωκείς, Μάγνητες κ.ά., με γέφυρα τις Κυκλάδες μετακινήθηκαν προς τη Σάμο, τη Χίο και τις απέναντι ακτές της Μ. Ασίας, όπου ίδρυσαν δώδεκα νέες πόλεις. Αυτές οι πόλεις στη συνέχεια συγκρότησαν θρησκευτική ένωση, το Πανιώνιο, με κέντρο το ιερό του Ποσειδώνα, στο ακρωτήριο της Μυκάλης. Η εξάπλωση των Ιώνων έγινε προοδευτικά σε βάρος των άλλων φύλων, με αποτέλεσμα ολόκληρη η δυτική ακτή της Μ. Ασίας να γίνει γνωστή με το όνομα Ιωνία. Τέλος, ακολούθησε η μετανάστευση των Δωριέων. Οι Δωριείς δε μετακινήθηκαν ως προσφυγικές ομάδες, πιεζόμενες από άλλα φύλα. Πρόκειται μάλλον για τις πρώτες δωρικές ομάδες που γνώρισαν τη θάλασσα. Αποχώρησαν από τη Λακωνία, την Επίδαυρο, την Τροιζήνα και εγκαταστάθηκαν στη Μήλο, τη Θήρα, την Κρήτη και στη συνέχεια στη Ρόδο, την Κω και στις νοτιοδυτικές ακτές της Μ. Ασίας. Οι πόλεις Ιαλυσός, Κάμιρος και Λίνδος της Ρόδου, η πόλη της Κω, καθώς και η Κνίδος και η Αλικαρνασσός στη Μ. Ασία, συγκρότησαν στη συνέχεια θρησκευτική ένωση, γνωστή ως δωρική εξάπολη, με κέντρο το ιερό του Απόλλωνα, στο Τριόπιο ακρωτήριο της Κνίδου

     Όλα τα ελληνικά φύλα που μετανάστευσαν στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου και στις μικρασιατικές ακτές απέκτησαν γρήγορα μόνιμη εγκατάσταση στους νέους τόπους και προοδευτικά επεκτάθηκαν στην ενδοχώρα. Σε ορισμένες περιπτώσεις αναμείχθηκαν μεταξύ τους αλλά και με τους γηγενείς πληθυσμούς.

     α) Η οικονομία. Αυτή την εποχή, κύρια πηγή οικονομικής ανάπτυξης ήταν η γη. Η παραγωγή στηριζόταν σε μια μορφή κλειστής αγροτικής οικονομίας. Τα μέλη δηλαδή κάθε οικογένειας. μαζί με άλλα άτομα που εξαρτιόνταν οικονομικά από την οικογένεια, συγκροτούσαν έναν οίκο και επιτελούσαν όλες τις παραγωγικές εργασίες. Δεν υπήρχαν περιθώρια εργασιακής ειδίκευσης σε μεγάλη κλίμακα και κατ' επέκταση δεν υπήρχε βιοτεχνική ανάπτυξη. Όλα τα παραγόμενα αγαθά, κυρίως γεωργικά και κτηνοτροφικά, καταναλώνονταν στο πλαίσιο του οίκου. Πολλές φορές παρουσιαζόταν έλλειψη αγαθών, τα οποία αναπληρώνονταν με άλλους τρόπους όπως με περιορισμένο ανταλλακτικό εμπόριο μεταξύ των οίκων, με ανταλλαγή δώρων, με τον πόλεμο και την πειρατεία. Μέτρο αναφοράς για την αξιολόγηση των ανταλλασσόμενων αγαθών ήταν το βόδι ή τα δέρματα ζώων, τα μέταλλα κι ακόμα οι δούλοι2. Την εποχή αυτή το εξωτερικό εμπόριο, κυρίως για την προμήθεια μετάλλων και δούλων, διεξαγόταν από τους Φοίνικες. 

      β) Η κοινωνία. Στις πρώιμες αυτές κοινωνίες ο οίκος φαίνεται πως λειτούργησε ως μονάδα κοινωνικής συγκρότησης3. Με τον τερματισμό των μετακινήσεων των ελληνικών φύλων και την απόκτηση μόνιμων εγκαταστάσεων, τα μέλη του οίκου, που συνδέονταν με συγγενικούς δεσμούς, γίνονταν κάτοχοι της γης και αποκτούσαν οικονομική ισχύ. Ήταν οι άριστοι (ευγενείς), που τους γνωρίζουμε από τις διηγήσεις του Ομήρου

      Στο πλαίσιο του οίκου, ωστόσο, ζούσαν και πολλοί άνθρωποι που δεν είχαν άμεσους συγγενικούς δεσμούς με τους ευγενείς. Αυτοί αποτελούσαν μια πολυάριθμη κοινωνική ομάδα γνωστή με την ονομασία πλήθος. Ανεξάρτητοι από τον οίκο αλλά οικονομικά εξαρτώμενοι από τους οίκους μιας ευρύτερης περιοχής, ήταν εκείνοι των οποίων η εργασία προϋπέθετε κάποια ειδίκευση, όπως ο ξυλουργός, ο αγγειοπλάστης, ο χαλκουργός κ.ά. Αυτοί ονομάζονταν δημιουργοί και ασκούσαν την εργασία τους για να καλύψουν τις ανάγκες μιας κοινότητας που περιλάμβανε τους οίκους μιας περιοχής

          Τέλος, οι δούλοι αποτελούσαν περιουσιακό στοιχείο του οίκου. Οι περισσότεροι είχαν αποκτηθεί από τους πολέμους ή την πειρατεία.

      γ) Η πολιτική οργάνωση. Οι πρώτες ελληνικές κοινωνίες οργανώθηκαν με φυλετικά κριτήρια, δηλαδή αποτέλεσαν κράτη φυλετικά*. Κάθε φύλο, το οποίο διαρθρωνόταν σε φυλές, φ(ρ)ατρίες και γένη με βάση τους συγγενικούς δεσμούς, μπορούσε να αποτελέσει ένα κράτος. Φυλετικό κράτος επίσης μπορούσε να προκύψει από τη διάσπαση ενός φύλου ή ακόμα από την ένωση περισσοτέρων φυλών του ίδιου φύλου.

         Η ανάγκη όμως για την αντιμετώπιση των προβλημάτων μέσα στα φυλετικά κράτη θα οδηγήσει προοδευτικά στην πολιτική τους οργάνωση.
Έτσι, οι φυλετικοί αρχηγοί της εποχής των μετακινήσεων εξελίχθηκαν σε κληρονομικούς βασιλείς, αφότου τα φύλα απέκτησαν μόνιμες εγκαταστάσεις.

        Ο βασιλιάς των ομηρικών κοινωνιών, δηλαδή αυτών που προέκυψαν μετά τις μετακινήσεις των ελληνικών φύλων, ήταν ο αρχηγός του στρατού σε εποχή πολέμου και ο κυβερνήτης με θρησκευτική και δικαστική εξουσία σε περίοδο ειρήνης

      Δίπλα στο βασιλιά υπήρχε ένα συμβούλιο που αποτελούνταν από τους αρχηγούς των ισχυρών γενών, οι οποίοι ονομάζονταν και αυτοί βασιλείς. Το συμβούλιο αυτό των ευγενών (βουλή των γερόντων) βαθμιαία περιόρισε τη βασιλική εξουσία. Όταν ο βασιλιάς έπαιρνε κάποια σημαντική απόφαση, συγκαλούσε σε σύνοδο το πλήθος, κυρίως τους πολεμιστές για να ζητήσει τη γνώμη τους (εκκλησία τον δήμου)4.

          Είναι χαρακτηριστικό ότι στο πλαίσιο των ομηρικών κοινωνιών διαμορφώθηκαν όλοι εκείνοι οι θεσμοί που οδήγησαν από τα μέσα του 8ου αι. π.Χ. στην πολιτική συγκρότηση των ελληνικών κοινωνιών. Εδώ συναντούμε το πρώτο στάδιο πολιτικής οργάνωσης, που αργότερα θα εξελιχθεί μέσα στο πλαίσιο των ελληνικών πόλεων-κρατών.

            Ο πολιτισμός. Μετά την πτώση των μυκηναϊκών ανακτόρων, η δύσκολη γραμμική Β' γραφή, την οποία γνώριζαν να χρησιμοποιούν λίγοι γραφείς, λησμονήθηκε. Για τρεις περίπου αιώνες οι Έλληνες δε χρησιμοποίησαν γραφή. Ωστόσο, στα τέλη του 9ου αι. π.Χ. ή στις αρχές του 8ου αι. π.Χ. επανεμφανίζεται η γραφή στον ελλαδικό χώρο. Τα σύμβολα της γραφής δεν αποδίδουν πλέον συλλαβές αλλά φθόγγους. Η ελληνική αλφαβητική γραφή προέκυψε κατά τρόπο αφομοιωτικό από το φοινικικό αλφάβητο. Οι Έλληνες προσάρμοσαν τα σύμβολα στις φωνητικές αξίες της ελληνικής γλώσσας και επιπλέον πρόσθεσαν τα φωνήεντα που έλειπαν από το φοινικικό αλφάβητο. Έτσι έγιναν οι δημιουργοί του πρώτου πραγματικού αλφαβήτου.

             Την ομηρική εποχή δημιουργήθηκαν τα πρώτα ιερά, τα οποία σταδιακά απέκτησαν πανελλήνιο χαρακτήρα. Παράλληλα με τις τοπικές λατρείες παγιώθηκαν οι θρησκευτικές αντιλήψεις που συγκρότησαν το ολυμπιακό δωδεκάθεο

            Στα πολιτιστικά επιτεύγματα της περιόδου περιλαμβάνονται η προφορική διαμόρφωση της πρώτης ελληνικής ποίησης, της επικής ποίησης, και τα έργα της τέχνης, κυρίως της κεραμικής και της μικροτεχνίας                                                                                                              

              Από τη μυκηναϊκή ήδη εποχή πρέπει στον ελλαδικό χώρο να είχαν δημιουργηθεί τραγούδια με ηρωικό περιεχόμενο. Τα τραγούδια αυτά φαίνεται ότι αποτέλεσαν το υπόβαθρο, το οποίο αργότερα οι Έλληνες των αποικιών της Μ. Ασίας χρησιμοποίησαν για να συγκροτήσουν γύρω από δύο διαφορετικά θέματα τα ομηρικά έπη. Το περιεχόμενο των τραγουδιών ήταν γνωστό στους ποιητές των ομηρικών χρόνων, τους ραψωδούς, οι οποίοι το τραγουδούσαν προσθέτοντας πολλές φορές καινούργια στοιχεία για να διασκεδάσουν το λαό στα πανηγύρια ή τους ευγενείς στα μέγαρά τους. Η παράδοση θέλει ως δημιουργό των δύο επών τον Όμηρο, ο οποίος κατά πάσα πιθανότητα συνέθεσε την Ιλιάδα στην πρωταρχική της μορφή στα μέσα περίπου του 8ου αι. π.Χ. Η σύνθεση της Οδύσσειας τοποθετείται στα τέλη του 8ου αι. π.Χ. ή στις αρχές του 7ου αι. π.Χ.
Η τέχνη των ομηρικών χρόνων ονομάστηκε συμβατικά από τους ερευνητές γεωμετρική. Η ίδια ονομασία χρησιμοποιείται πολλές φορές για να χαρακτηρίσει την ίδια την εποχή, εξαιτίας των γεωμετρικών σχεδίων που κυριάρχησαν στη διακόσμηση των αγγείων αλλά και στην κατασκευή των έργων της μικροτεχνίας

ΓΙΩΡΓΟΣ ΓΥΜΝΟΠΟΥΛΟΣ    

ΜΙΧΑΛΗΣ  ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΣ

ΟΙ ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

 

Γενικά 

Από το 1896 έως σήμερα έλαβαν χώρα 22 Ολυμπιακοί Αγώνες ενώ 3 (1916, 1940, 1944) δεν πραγματοποιήθηκαν λόγω του A΄ και B΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Oι Ολυμπιακοί Αγώνες του 1900 (Παρίσι) και 1904 (΄Aγιος Λουδοβίκος, HΠA) θεωρούνται «αποτυχημένοι» διότι αποτέλεσαν αντιστοίχως τμήματα μεγάλης Διεθνούς Έκθεσης και εορταστικής εκδήλωσης.

 

H αποτυχία τους δεν έπεισε τον Κουμπερτέν για την ανάγκη να επιστρέψουν οι αγώνες στην Αθήνα και να τελούνται μόνιμα εκεί όπως επιθυμούσαν οι Έλληνες και οι ξένοι αθλητές μετά το τέλος των Αγώνων της Αθήνας το 1896.

Η Ιστορία των Σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων 

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες πρωτάρχισαν το 776 π.Χ. στην Ολυμπία της Ήλιδας, με τη συμμετοχή αθλητών απ’ όλο τον Ελληνικό Κόσμο της Αρχαιότητας. Κατά τη διάρκεια των Αγώνων κηρυσσόταν εκεχειρία και οι πολεμικές επιχειρήσεις διακόπτονταν.

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες πέρασαν από διάφορες φάσεις ακμής και παρακμής έως ότου καταργήθηκαν από τον αυτοκράτορα του Βυζαντίου Θεοδόσιο τον Μέγα το 393 μ.Χ. ως ειδωλολατρικοί.
1503 χρόνια αργότερα αναβίωσαν, χάρη στις ενέργειες δύο ανθρώπων, του Γάλλου Βαρώνου Πιέρ Ντε Κουμπερτέν (1836-1937) και του Έλληνα λόγιου και επιχειρηματία Δημητρίου Βικέλα (1835-1908).

 

Η Σημασία των Ολυμπιακών Αγώνων στη Σύγχρονη Εποχή 

Ο αθλητισμός και η πολιτική ποτέ δεν μπόρεσαν να αγνοήσουν ο ένας τον άλλο. Η αντίληψη ότι υπάρχει εγγενής αντινομία μεταξύ του αθλητισμού και της πολιτικής στερείται περιεχομένου. Τα δύο φαινόμενα, όπως θα φανεί και στη συνέχεια, αλληλεπιδρούν. Είναι γνωστό εξάλλου σε όλους τους διπλωμάτες ότι ο αθλητισμός είναι ένα πεδίο συνέχισης της πολιτικής με άλλα μέσα. 

 

Παρουσιάζει λοιπόν ιδιαίτερο ενδιαφέρον να εξετασθούν οι διεθνείς σχέσεις στον αθλητισμό, όπως αυτές διεξάγονται και ολοκληρώνονται κυρίως από τη δραστηριοποίηση μεγάλων διεθνών αθλητικών οργανισμών όπως είναι και η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή. 

 

Δομή και Οργάνωση της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής 

Η θεώρηση του τρόπου με τον οποίο διαρθρώνεται και οργανώνεται ως διεθνής μη κυβερνητική οργάνωση η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή, έχει ιδιαίτερη σημασία. Μέσα από αυτή τη θεώρηση είναι δυνατόν να φανούν οι σκοποί της αλλά και η εμβέλειά της δραστηριοποίησής της στο παγκόσμιο στερέωμα του αθλητισμού. Η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή (η οποία στο εξής δηλώνεται με τη συντομογραφία ΔΟΕ) ιδρύθηκε στις 23 Ιουνίου 1894 από το Γάλλο Βαρόνο Pierre de Coubertin, με την επιθυμία να αναβιώσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Ελληνικής Αρχαιότητας. 

Η ΔΟΕ είναι ένας διεθνής μη κυβερνητικός, μη κερδοσκοπικός οργανισμός και αποτελεί το δημιουργό του Ολυμπιακού Κινήματος. Εκφραστές του κινήματος αυτού, εκτός από τη ΔΟΕ είναι οι Διεθνείς Αθλητικές Ομοσπονδίες, οι 199 Εθνικές Ολυμπιακές Επιτροπές, οι Οργανωτικές Επιτροπές των εκάστοτε Ολυμπιακών Αγώνων, οι εθνικές αθλητικές ομοσπονδίες, τα σωματεία και ασφαλώς οι ίδιοι οι αθλητές. 

 

 

 

''Η ολοκλήρωση του Ολυμπιακού Κινήματος''

Το Ολυμπιακό Πνεύμα συμπύκνωνε στην κλασσική του σύλληψη την παραίνεση του «Νους υγιής εν σώματι υγιεί». Μέσα από την καλλιέργεια και την εμπέδωση της ευγενούς άμιλλας στη διάρκεια των αγώνων, ο αθλητής εξευγενίζει την ψυχή του, εξυψώνει το νου του και γυμνάζει το σώμα του. Αυτή η πολλαπλή εκπαιδευτική διαδικασία η οποία προάγεται χάρη στον αθλητισμό, είναι όλη η φιλοσοφία του Ολυμπιακού Κινήματος. 

 

Ο αθλητισμός, σύμφωνα με το Ολυμπιακό Ιδεώδες, μπορεί να διδάξει στους ανθρώπους τον ευγενή συναγωνισμό προτείνοντας οι ηττημένοι να αντιμετωπίζονται με σεβασμό και οι νικητές με τιμή. Αυτή η προσέγγιση καλλιεργεί ευγενή αισθήματα τα οποία είναι εξαιρετικά χρήσιμα και σε άλλες πτυχές της ζωής. 

Εξάλλου το Ολυμπιακό Κίνημα απηχεί την πίστη ότι ο αθλητισμός μπορεί να γκρεμίσει τα τείχη των διαφορών στη γλώσσα, τον πολιτισμό, τη θρησκεία, την εθνικότητα, την ηλικία και το φύλο και να χτίσει γέφυρες μεταξύ όλων των ανθρώπων για την προώθηση της παγκόσμιας ειρήνης. Προς την κατεύθυνση της ενίσχυσης της ειρήνης και της κατανόησης μεταξύ των λαών, η ΔΟΕ προωθεί την ιδέα της Ολυμπιακής Εκεχειρίας κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων. 

 

Οι πιο σημαντικές πρωτοβουλίες που έχει αναλάβει για την εξυπηρέτηση αυτού του σκοπού είναι η δημιουργία, από κοινού με την ελληνική κυβέρνηση, του Κέντρου Διεθνούς Ολυμπιακής Εκεχειρίας στην Ολυμπία, καθώς και η Απόφαση για την Ολυμπιακή Εκεχειρία (με τίτλο «Κτίζοντας έναν καλύτερο ειρηνικό κόσμο με τον αθλητισμό και το ολυμπιακό ιδεώδες») την οποία υιοθέτησαν ομόφωνα τα 180 μέλη της Γενικής Συνέλευσης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών στις 24 Νοεμβρίου 1999, μεταξύ των οποίων και τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ (Κίνα, Γαλλία, Ρωσία, Ηνωμένο Βασίλειο και ΗΠΑ). 

Η ΔΟΕ δραστηριοποιείται εξάλλου και στον τομέα των ανθρωπιστικών προγραμμάτων, με το σκεπτικό ότι μπορεί, μέσω του αθλητισμού, να βελτιώσει το βιοτικό επίπεδο όσων ζουν στα αναπτυσσόμενα σημεία του πλανήτη. Γι’ αυτό η ΔΟΕ συνεργάζεται με τους ανάλογους εταίρους γι’ αυτά τα θέματα, όπως είναι η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR), το Πρόγραμμα Ανάπτυξης του ΟΗΕ (UNDP) και η Παγκόσμια Οργάνωση για την Εργασία (ILO) . 

 

Επιπλέον για την προώθηση του ίδιου του αθλητισμού σε χώρες με μεγαλύτερη ανάγκη, λειτουργεί στους κόλπους της ΔΟΕ η Ολυμπιακή Αλληλεγγύη, μια επιτροπή η οποία φροντίζει για τη διαχείριση και τη διανομή των εσόδων της ΔΟΕ από τα τηλεοπτικά ή άλλα δικαιώματα σε όλες τις Εθνικές Ολυμπιακές Επιτροπές.

 

                                                                                                                Παπαδοπούλου Κωνσταντίνα

 

 

Ολυμπιακοί αγώνες στην αρχαιότητα

Τα Ολύμπια, οι Ολυμπιακοί αγώνες στην αρχαιότητα, ήταν η πιο σημαντική διοργάνωση της αρχαίας Ελλάδας και διεξάγονταν στην Αρχαία Ολυμπία κάθε τέσσερα χρόνια μετά το 776 π.Χ.. Στα Ολύμπια έπαιρναν μέρος αθλητές από όλη την Ελλάδα (και αργότερα από άλλα μέρη) και σταδιακά απέκτησαν ιδιαίτερη αίγλη. Η διοργάνωσή τους γινόταν μέχρι το 393 όταν ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος απαγόρευσε την διεξαγωγή τους. Από το 1896,αναβίωσαν με την ονομασία Ολυμπιακοί Αγώνες και διεξάγονται ως διεθνείς αγώνες, γνωστοί και ως Θερινοί Ολυμπιακοί.

Αρχή

Στην ιστορική εποχή οι Ολυμπιακοί αγώνες διεξάγονταν μετά το θερινό ηλιοστάσιο κάθε τέσσερα χρόνια. Η τετραετία αυτή ονομαζόταν «πενθετηρίς»επειδή οι αρχαίοι συμπεριλάμβαναν και τα δύο έτη της διοργάνωσης, που σημάδευαν την αρχή και το τέλος της περιόδου. Οι πενθετηρίες ονομάζονταν με τον αύξοντα αριθμό της εκάστοτε Ολυμπιάδας και χρησίμευαν ως χρονική αναφορά. Ο πρώτος καταγραμμένος εορτασμός των Ολυμπιακών Αγώνων στην αρχαιότητα ήταν στην Ολυμπία, το 776 π.Χ., δηλαδή η πρώτη πενθετηρία ξεκινά το καλοκαίρι του 775 π.Χ., σύμφωνα με το σημερινό ημερολόγιο. Είναι σχεδόν σίγουρο ότι αυτή δεν ήταν και η πρώτη φορά που γίνονταν οι Αγώνες. Τότε οι Αγώνες ήταν μόνο τοπικοί και διεξαγόταν μόνο ένα αγώνισμα, η κούρσα του σταδίου. Ο Παυσανίας μνημονεύει τους κατοίκους της Ήλιδας, οι οποίοι από τα πανάρχαια χρόνια είχαν κτίσει ναό προς τιμή του Κρόνου. Όταν γεννήθηκε ο Δίας, οι Ιδαίοι Δάκτυλοι ήρθαν από την Κρήτη στην Ήλιδα και έκαναν αγώνα δρόμου για να διασκεδάσει λίγο ο βρεφικός Δίας. Ο μεγαλύτερος από αυτούς, ο Ηρακλής (όχι ο συνώνυμος ήρωας), έβαλε τους άλλους αδερφούς του, τον Παιωναίο,τον Επιμήδη, τον Ιάσιο και τον Ίδα να τρέξουν, και μετά τη λήξη των αγώνων, ο Ιδαίος Ηρακλής στεφάνωσε τους νικητές με κλαδί άγριας ελιάς, ένα δέντρο που είχε φέρει από την χώρα των Υπερβορείων. Ο αγώνας αυτός θεωρείται έτι είναι η μυθική παράδοση των Ολυμπιακών αγώνων και χρονολογείται στα τέλη της 2ης χιλιετίας π.Χ..^[1]

Σύμφωνα με το ίδιο μύθο, ο Ιδαίος Ηρακλής ήταν εκείνος που έδωσε το όνομα Ολύμπια στους αγώνες αυτούς. Σύμφωνα με έναν άλλο μύθο, στην τοποθεσία αυτή πάλεψε ο ίδιος ο Δίας με τον Κρόνο για την εξουσία της Γης, ενώ ένας τρίτος μύθος συμπληρώνει ότι μετά την μάχη αυτή,διεξάχθηκαν οι πρώτοι Ολυμπιακοί αγώνες προς τιμήν και εορτασμό της έκβασης της μάχης και της νίκης του Ολύμπιου Δία. Στους αγώνες αυτούς πήραν μέρος οι Ολύμπιοι θεοί, και μάλιστα ο Απόλλων νίκησε τον Ερμή και τον Άρη στο τρέξιμο και την πυγμαχία αντίστοιχα. Αυτά σύμφωνα με τον Παυσανία.

Θέσπιση των αγώνων

Ενώ αρχικά στους αγώνες έπαιρναν μέρος μόνο κάτοικοι της Ήλιδας, σταδιακά διευρύνθηκε ο κανονισμός, ώστε να επιτρέπονται αθλητές από την Αρκαδία, την Λακεδαίμονα και την Μεσσηνία, ακόμα και από όλη την Πελοπόννησο και τα Μέγαρα. Ακολούθησαν οι εκτός Πελοποννήσου πόλεις των Αθηνών και της Ιωνίας. Μέχρι τον 4ο αι. μ.Χ. όπου και σημειώνεται το τέλος των Ολυμπιακών αγώνων, η συρροή των αθλητών από όλα τα μέρη ήταν μεγάλη. Από τις Αποικίες στην Σικελία και την Μικρά Ασία, την Ρόδο, από την Αίγυπτο (ιδίως την Αλεξάνδρεια), την Κυρήνη και την Φοινίκη, αλλά και από την Ρωμαϊκή αυτοκρατορία έρχονταν αθλητές για να αγωνιστούν στην Ολυμπία. Τελευταίος Ολυμπιονίκης ήταν ο Αρμένιος Αρσακιάδης Artavazd (ή Varaztad).

Από την 37η Ολυμπιάδα (632 π.Χ.) αρχίζουν να παίρνουν μέρος έφηβοι. Ο έφηβος Δαμίσκος από την Μεσσηνία κερδίζει στην 103η Ολυμπιάδα (368 π.Χ.) τον αγώνα δρόμου σε ηλικία δώδεκα ετών.

Η παρακολούθηση των αγώνων επιτρεπόταν σε όλους, ελεύθερους και δούλους, ακόμα και βάρβαρους. Μονάχα απαγορευόταν αυστηρά στις γυναίκες, ίσως γιατί ορισμένοι αθλητές αγωνίζονταν γυμνοί. Για όποια μάλιστα τολμούσε να παραβεί τη διαταγή αυτή, υπήρχε η ποινή του θανάτου. Ωστόσο, μία γυναίκα που ανήκε σε σπουδαία αθλητική οικογένεια και λαχταρούσε να καμαρώσει νικητές μέσα στο στάδιο τους δικούς της, δε δίστασε να ντυθεί άντρας και να περάσει μέσα στους θεατές των αγώνων. Ήταν η Καλλιπάτειρα, κόρη του περίφημου Ρόδιου Ολυμπιονίκη Διαγόρα, αδελφή και μητέρα επίσης νικητών στις Ολυμπιάδες. Αυτή ακριβώς η συγγένειά της με ξεχωριστούς αθλητές έκανε ίσως τους Ελλανοδίκες να της συγχωρήσουνε την παράβαση και να της επιτρέψουνε τιμητικά να παρακολουθήσει τους αγώνες.

Επίσης σημειώνεται μεμονωμένα και τίμηση γυναικών, πράγμα που δεν ήταν σύνηθες φαινόμενο, αφού η συμμετοχή ήταν καθαρά ανδρικό προνόμιο. Στα ιππικά αθλήματα της αρματοδρομίας και της ιππασίας όμως το βραβείο πήγαινε στον ιδιοκτήτη του αλόγου, που δεν ήταν αναγκαστικά ο ίδιος ο ιππέας που έπαιρνε μέρος. Έτσι έχουμε την Σπαρτιάτιδα Κυνίσκα, θυγατέρα του Αρχίδαμου και αδερφή του Αγησίλαου, που τιμήθηκε με το κλαδί ελιάς και στην οποία έκτισαν ηρώο και αφιέρωσαν ανδριάντες.

Συχνά μπορούσε κάποιος ν' ανακηρυχθεί Ολυμπιονίκης χωρίς να αγωνιστεί έγκαιρα στο στάδιο ή δίσταζε να λάβει μέρος από φόβο μη νικηθεί. Τέλος, σε περίπτωση που ο αριθμός των αγωνιστών σε κάποιο άθλημα ήτανε περιττός, απόμενε μετά την κλήρωση των ζευγαριών ένας αθλητής που λεγόταν έφεδρος. Αυτός περίμενε με ακμαίες τις σωματικές του δυνάμεις να συναγωνιστεί μ' εκείνον που ύστερα από αλλεπάλληλους αγώνες θα είχε καταβάλει τους άριστους από κάθε ζεύγος αθλητών.

Κατάργηση των αγώνων :

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες διατηρήσανε την αίγλη τους σε όλη την ελληνική αρχαιότητα και όσοι νικούσαν σε αυτούς δοξάστηκαν από λαμπρούς ποιητές, όπως ο Πίνδαρος, ο Σιμωνίδης ο Κείος και ο Βακχυλίδης. Όταν όμως επικράτησαν οι Ρωμαίοι, το ευγενικό πνεύμα των αγώνων άρχισε να νοθεύεται με βίαια θεάματα και σιγά-σιγά οι Έλληνες αθλητές αποσύρθηκαν και δεν έπαιρναν μέρος στους αγώνες. Έτσι, ο θεσμός των Ολυμπιακών Αγώνων έχασε τη σημασία του. Όταν ο Χριστιανισμός έγινε η επίσημη θρησκεία της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, οι Ολυμπιακοί θεωρούνταν πια σαν μία παγανιστική γιορτή, και το 393, ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος απαγόρευσε τη διεξαγωγή τους. Με αυτό τον τρόπο τελείωσε μια περίοδος χιλίων χρόνων κατά την οποία οι Ολυμπιακοί διεξάγονταν συνέχεια κάθε τέσσερα χρόνια.

Σταδιακή εξέλιξη των αγωνισμάτων: Αρχικά, το αγωνιστικό πρόγραμμα περιελάμβανε μόνο το «στάδιο», τον αγώνα δρόμου, και περιοριζόταν σε μια μόνο ημέρα. Στη 14η Ολυμπιάδα (724 π.Χ.) προστέθηκε ο «δίαυλος» (διπλός αγώνας δρόμου). Στη 15η Ολυμπιάδα (720 π.Χ.) καθιερώθηκε ο «δόλιχος» (αγώνας δρόμου μεγάλου μήκους), ενώ οι 18οι Ολυμπιακοί αγώνες (708 π.Χ.) διευρύνονται με το «Πένταθλο» και την πάλη. Είκοσι χρόνια αργότερα (23η Ολυμπιάδα, 688 π.Χ.) προστέθηκε η «πυγμή», και αργότερα (25η Ολυμπιάδα, 680 π.Χ.) η αρματοδρομία του τέθριππου (ζυγός τεσσάρων ίππων). Τριάντα δύο χρόνια αργότερα (33η Ολυμπιάδα, 648 π.Χ.) προστέθηκαν οι ιπποδρομίες και το «Παγκράτιο» που συνδυάζει πάλη και πυγμαχία. Τα αγωνίσματα εφήβων περιορίζονταν στον αγώνα δρόμου, το Πένταθλο και την πάλη.

Στην 65η Ολυμπιάδα (520 π.Χ.) καθιερώνονται ο «οπλιτόδρομος» (αγώνας δρόμου ανδρών με πολεμική στολή) και στην 66η Ολυμπιάδα (516 π.Χ.) ο δρόμος και η πάλη παίδων. Στην 93η Ολυμπιάδα (408 π.Χ.) καθιερώθηκε και η αρματοδρομία με ζυγό δύο αλόγων. Για μια μικρή περίοδο (70ή - 71η Ολυμπιάδα) έγινε πειραματικά καθιέρωση αρματοδρομίας με φοράδες και μουλάρια, ενώ την 99η Ολυμπιάδα (384 π.Χ.) εμφανίζονται αρματοδρομίες τεσσάρων και αργότερα (128η Ολυμπιάδα, 268 π.Χ.) δύο πουλαριών, και δώδεκα έτη αργότερα (256 π.Χ.) ιππασία σε πουλάρι.

Οι Ολυμπιακοί ήταν καθαρά αθλητικοί αγώνες χωρίς μουσικό διαγωνισμό όπως συνηθιζόταν στις άλλες παρόμοιες εορτές. Μια μοναδική εξαίρεση είχε γίνει επί Νέρωνα, καθώς και στην 96η Ολυμπιάδα όπου έγινε διαγωνισμός τρομπέτας, χωρίς όμως μουσικό κριτήριο.

Οι Ολυμπιάδες πέρασαν τις δύο, τις τρεις ημέρες και τελικά έφτασαν να διαρκούν πέντε ημέρες.

Τα αγωνίσματα

Αγώνες δρόμου

Ο απλός αγώνας δρόμου, το «στάδιον» ήταν το πρώτο αγώνισμα που καθιερώθηκε. Μέχρι τους 15ους Ολυμπιακούς αγώνες οι αθλητές που έπαιρναν μέρος φορούσαν μια μικρή ποδιά, ενώ αργότερα αγωνίζονταν εντελώς γυμνοί, επιδεικνύοντας την επίδοσή τους στο πολεμικό βάδισμα και τρέξιμο. Τέρμα ήταν το σημείο που βρίσκονταν το βραβείο, ενώ οι θεατές στέκονταν δεξιά και αριστερά κατά μήκος της αμμώδους διαδρομής που είχε μήκος εξακοσίων Ολυμπιακών ποδιών (περ. 192 μέτρα). Οι αθλητές ανταγωνίζονταν σε ομάδες τεσσάρων. Οι επί μέρους νικητές ανταγωνίζονταν μεταξύ τους, επίσης σε ομάδες τεσσάρων. Στον «δίαυλο» οι αθλητές έτρεχαν την διπλή διαδρομή επιστρέφοντας στο σημείο της αφετηρίας, ενώ στον «δόλιχο» η διαδρομή ήταν δώδεκα «δίαυλοι», δηλαδή 24 «στάδια». Η διαδρομή του «οπλίτη δρόμου» είχε μήκος δύο «σταδίων», και οι πολεμιστές αρχικά φορούσαν τον πλήρη εξοπλισμό (περικεφαλαία, κνημίδες, ασπίδα) και αργότερα ήταν γυμνοί και κρατούσαν μόνο ασπίδα.

Οι έφηβοι αγωνίζονταν μόνο στο απλό «στάδιο», δηλαδή στον αγώνα δρόμου μιας διαδρομής. Ο Παυσανίας μνημονεύει επίσης τον αγώνα δρόμου των «Ηλείων παρθένων», οι οποίες έπαιρναν μέρος ντυμένες με έναν κοντό χιτώνα, τον δεξιό ώμο γυμνό και τα μαλλιά λυτά.

Πάλη

Η πάλη ήταν πολύ δημοφιλές άθλημα. Σύμφωνα με τον μύθο ο Θησέας ήταν αυτός που ανακάλυψε την τεχνική της πάλης, έτσι ώστε ο νικητής να μην είναι εξαρτημένος μόνο από την φυσική του σωματική δύναμη, αλλά από την τεχνική, την ευελιξία και την γρηγοράδα των κινήσεών του. Ο έφηβος Κρατίνος απέκτησε φήμη όχι μόνο για την νίκη του, αλλά και για την καλαισθησία των κινήσεων του.

Στην πάλη διακρίνουμε δύο αγωνίσματα. Στο πρώτο ο αθλητής είχε σκοπό να ρίξει τον αντίπαλο τρεις φορές με τους ώμους στο χώμα, ενώ στο δεύτερο ο αγώνας συνεχιζόταν ακόμα και στο έδαφος, μέχρι που ο νικημένος αναγκαζόταν να παραδεχτεί την ήττα του σηκώνοντας το χέρι.

Πυγμαχία

Η πυγμαχία ήταν βίαιο και συχνά θανατηφόρο αγώνισμα. Τα χέρια ήταν ενισχυμένα με χοντρά δερμάτινα λουριά από τον αγκώνα μέχρι τις γροθιές, ενώ τα δάχτυλα έμεναν ακάλυπτα για να κλείνουν σχηματίζοντας γροθιά. Τα λουριά μπορεί να ήταν ενισχυμένα με μικρούς μολυβένιους βόλους ή καρφιά. Σε περίπτωση που ο αγώνας κρατούσε πολύ ώρα χωρίς νικητή, οι αγωνιστές έπρεπε να κάνουν την ονομαζόμενη «κλίμακα». Δηλαδή οι πυγμάχοι στέκονταν ακίνητοι χωρίς να αμύνονται ή να αποφεύγουν το χτύπημα, ενώ εναλλακτικά αντάλλασσαν χτυπήματα μέχρι που ένας από τους δυο κατέρρεε. Αν και πολλές μαρτυρίες έχουμε για τα φοβερά και αιματηρά τραύματα του αγωνίσματος, η τέχνη της πυγμαχίας ήταν άλλη. Νικητής ήταν αυτός που κατόρθωνε να μην χτυπηθεί. Ακόμα καλύτερα ήταν αυτός που κατόρθωνε να μην χτυπηθεί αλλά ούτε και να χτυπήσει τον αντίπαλο, κάνοντάς τον απλά να καταρρεύσει εξουθενωμένος από τις άκαρπες επιθετικές προσπάθειές του.

Παγκράτιο

Το δυσκολότερο άθλημα στους Ολυμπιακούς αγώνες ήταν αναμφισβήτητα το παγκράτιο. Ήταν συνδυασμός της πάλης και της πυγμαχίας. Ο νικητής έπρεπε να νικήσει συνδυάζοντας την ευελιξία αλλά και την δύναμη της γροθιάς, συμβολίζοντας έτσι τον ηρωικό αγώνα του άοπλου πολεμιστή στην μάχη. Σε αντίθεση με την καθεαυτού πυγμαχία, οι αθλητές του παγκρατίου αγωνίζονταν με γυμνά χέρια και δεν χτυπούσαν με την γροθιά, αλλά με τα δάχτυλα της πυγμής. Δυο θρυλικοί αθλητές του παγκρατίου έμειναν στην ιστορία, ο Θεαγένης και ο Πολυδάμας.

Πένταθλο

Το πένταθλο αποτελείτο από πέντε επί μέρους αγωνίσματα, τροχάδην, άλμα, πάλη, δισκοβολία και ακόντιο. Οι αθλητές του πένταθλου ήταν φημισμένοι για την καλαισθησία του αρμονικά γυμνασμένου σώματός τους. Η διεξαγωγή του πένταθλου άρχιζε με την ρίψη δίσκου ή με το άλμα, και συνέχιζε με την ρίψη ακοντίου, τον αγώνα δρόμου και την πάλη. Η προκαταρκτική εξάσκηση που γινότανε στα αθλητικά γυμναστήρια συμπεριλάμβανε τέσσερις κατηγορίες άλματος, το άλμα ύψους (επί τόπου), άλμα ύψους(με φόρα), άλμα μήκους και άλμα βάθους, ενώ στους Ολυμπιακούς αγώνες μνημονεύεται μόνο το άλμα μήκους. Το άλμα συνοδευόταν από τους ήχους της φλογέρας που έπαιζε το «Πύθιο άσμα». Η εκκίνηση γινόταν από μια ελαστική σανίδα, τον «βατήρα», ενώ οι αθλητές χρησιμοποιούσαν ένα βοηθητικό όργανο, τους «αλτήρες». Ο κανονισμός του αθλήματος επέβαλε στον αθλητή να προσγειωθεί όρθιος και να σταθεί ακίνητος ακριβώς στο σημείο της επαφής του με το έδαφος. Το σημείο της πιθανής προσγείωσης ήταν ανασκαμμένο για να είναι το χώμα λίγο πιο μαλακό. Συχνά συναντάμε σε σχετικές αγγειογραφίες την αξίνα η οποία χρησίμευε για την εκσκαφή του σκληρού από την ξηρασία καλοκαιρινού εδάφους, ή για να σημαδεύουν στο χώμα την επίδοση. Η δισκοβολία ήταν αγώνισμα βολής που εξελίχτηκε από την ρίψη πέτρας στην μάχη, και διεξάγονταν αρχικά με απλές πέτρες κάπως μεγάλων διαστάσεων, όπως συμπεραίνουμε από ένα αρχαιολογικό εύρημα στον χώρο της Ολυμπίας. Ο Όμηρος μνημονεύει επίσης τον λίθινο δίσκο των Φαιάκων. Η τεχνική ρίψης δίσκου είναι απαθανατισμένη σε πολλές αγγειογραφίες, ανάγλυφα και ανδριάντες, το πιο φημισμένο από αυτά είναι ο παγκόσμια γνωστός δισκοβόλος του Μύρωνα. Το ακόντιο ήταν επίσης εμπνευσμένο από το αντίστοιχο πολεμικό ή κυνηγετικό όπλο, αν και στην προκειμένη μορφή ήταν ειδικά κατασκευασμένο για αποκλειστική αθλητική χρήση. Ήταν κοντύτερο, λεπτότερο και ελαφρότερο, ενώ κατέληγε σε μακρύ μυτερό άκρο. Στην μέση του κονταριού ήταν προσαρμοσμένη η «αγκύλη», που ήταν λουράκι ή θηλιά για να υποβοηθάει τον αθλητή στην εξακόντισή του, χωρίς όμως να είναι εξακριβωμένη η ακριβής λειτουργία της αγκύλης. Επίσης δεν είναι γνωστό αν το ακόντιο ήταν άθλημα βολής ή σκοποβολής. Τα αγωνίσματα δρόμου και πυγμαχίας παρουσιάστηκαν πιο πάνω.

Αρματοδρομία[

Η αρματοδρομία διεξάγονταν σε ιδιαίτερο στάδιο, το «ιπποδρόμιο», αγνώστων σήμερα διαστάσεων. Το μοναδικό ιπποδρόμιο που διασώζεται σήμερα στην Ελλάδα βρίσκεται στο Λύκαιο όρος και έχει μήκος 300 μέτρα, ή ενάμιση σταδίου, και πλάτους εκατό μέτρων. Το ιπποδρόμιο της Ολυμπίας πρέπει κατά τα λεγόμενα του Παυσανία να είχε μεγαλύτερο πλάτος. Ο μηχανισμός εκκίνησης ήταν εφεύρεση του Κληοίτα, την οποία τελειοποίησε ο Αριστείδης. Στο ένα άκρο του ιπποδρομίου ήταν κτισμένος ο στρογγυλός βωμός του Ταράξιππου, αφού τα άλογα πάθαιναν απροσδόκητα πανικό όταν περνούσαν από το σημείο αυτό.

Σημασία των αγώνων

Από το 776 π.Χ. και μετά οι Αγώνες, σιγά-σιγά,έγιναν πιο σημαντικοί σε ολόκληρη την αρχαία Ελλάδα φτάνοντας στο απόγειο τους κατά τον 6ο και 5ο αι. π.Χ.. Οι Ολυμπιακοί είχαν επίσης θρησκευτική σημασία αφού γίνονταν προς τιμή του θεού Δία, του οποίου το τεράστιο άγαλμα στεκόταν στην Ολυμπία. Ο αριθμός των αγωνισμάτων έγινε είκοσι και ο εορτασμός γινόταν στην διάρκεια μερικών ημερών. Οι νικητές των αγώνων θαυμάζονταν και γίνονταν αθάνατοι μέσα από ποιήματα και αγάλματα. Το έπαθλο για τους νικητές ήταν ένα στεφάνι από κλαδί ελιάς.

Πρόγραμμα διεξαγωγής των αγώνων : Αρχικά οι Ολυμπιακοί αγώνες διαρκούσαν μια ημέρα μόνο. Αργότερα, το πρόγραμμα διευρύνθηκε και εμπλουτίστηκε με πλήθος αθλημάτων και πανηγυρικών εκδηλώσεων που συνόδευαν την εορτή, διαρκείας πέντε ημερών, στην οποία συνέρρεε πλήθος αθλητών και θεατών. Ο Παυσανίας αναφέρει ως αιτία την διεξαγωγή των 77ών Ολυμπιακών αγώνων (472 π.Χ.), όταν η αρματοδρομία και το πένταθλο είχαν αργοπορήσει τόσο πολύ, που το παγκράτιο άρχισε καθυστερημένα και διήρκεσε μέχρι τις νυκτερινές ώρες, με αποτέλεσμα να νικήσει ο Αθηναίος Καλλίας. Τότε αποφασίστηκε η πολυήμερη διεξαγωγή των αγώνων και καθιερώθηκε το πενθήμερο πρόγραμμα ως εξής. Οι τελετές άρχιζαν την 11η ημέρα του μήνα και διαρκούσαν μέχρι την 15η ημέρα, έτσι ώστε η νύχτα της τέταρτης μέρας των αγώνων να λούζεται στο φως της πανσέληνου. Σύμφωνα με το σημερινό ημερολόγιο η έναρξη των αγώνων γίνονταν περίπου στα τέλη Ιουνίου, αρχές Ιουλίου. Η πρώτη ημέρα ήταν αφιερωμένη στους θεούς. Η σημαντικότερη εναρκτήρια σπονδή ήταν προς τιμή του Ολυμπίου Διός, και γινόταν από εκπροσώπους της πόλης της Ήλιδας. Ακολουθούσε ο όρκος των αθλητών, προπονητών και ελλανοδικών (δηλαδή των διαιτητών που θα έκριναν τα αποτελέσματα των αγώνων), κατά τον οποίο γινόταν θυσία, ενώ οι διαιτητές έβγαζαν λόγο απευθυνόμενοι στους αγωνιστές. Όσο για τους ανήλικους νέους που έπαιρναν μέρος, ορκίζονταν οι πατέρες ή οι πιο μεγάλοι αδελφοί τους. Επίσης, οι αθλητές και τα άλογα εξετάζονταν για να κριθεί η συμμετοχή τους και για να κληρωθούν στις ομάδες που θα έπαιρναν μέρος. Το πρόγραμμα της πρώτης ημέρας κατέληγε σε γενική φαγοπότι γνωριμίας ενώ την ίδια μέρα γινότανε και η ευγενική άμιλλα για την ανάδειξη των καλύτερων κηρύκων και σαλπιγκτών. Αυτοί που κέρδιζαν, λάβαιναν το τιμητικό προνόμιο ν' αναγγέλλουν και να εκφωνούνε τα ονόματα των Ολυμπιονικών την ώρα των βραβείων. Την πρώτη μέρα των αγωνισμάτων, πριν από τα χαράματα γέμιζαν οι κερκίδες, αφού με τις πρώτες ηλιαχτίδες ξεκινούσαν τα πρώτα αγωνίσματα. Τη δεύτερη, τρίτη και τέταρτη μέρα των αγώνων διεξάγονταν τα αγωνίσματα, ενώ η τελευταία μέρα ήταν αφιερωμένη στις τελετές, πομπές και στις θυσίες στους θεούς. Την τελευταία μέρα των Ολυμπιακών αγώνων γινόταν η απονομή των στεφάνων. Ένας νεανίας έκοβε με χρυσό ψαλίδι τα κλαδιά της ελιάς από το ιερό δέντρο. Με την απονομή του στεφανιού αναγγελλόταν το όνομα του αθλητή, μαζί με αυτό του πατέρα του και της πατρίδας του και γινόταν αθάνατο σε όλες τις τότε Ελληνικές πόλεις. Οι νικητές έδιναν δώρα στους θεούς, καθένας με τις δυνατότητές του για να τους ευχαριστήσουν για την υψηλοτέρα των τιμών. Ακολουθούσαν πομπές και γενικό φαγοπότι, συνοδευόμενο από τραγούδι και μουσική, τα «επινίκια».

                                                                                                                                                Παυλίδου Κική

 

Ιστορία ολυμπιακών αγώνων
Μη νομίζετε ότι δεν χρειάζεται να ξέρει κανείς ιστορία για να ταξιδέψει στο χρόνο, αλλιώς οι ημερομηνίες που διαλέγει και βάζει στη χρονομηχανή του για να κάνει ταξίδια στο παρελθόν είναι, απλώς, χωρίς ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Ασήμαντοι εξερευνητικοί περίπατοι στον χωροχρόνο.
Αν ταξιδεύαμε στο 776 π.χ., όταν συνέβη η πρώτη ιστορικώς μαρτυρούμενη Ολυμπιάδα, θα βλέπαμε τους αγώνες να διαρκούν μία μόνο ημέρα και να έχουν μοναδικό αγώνισμα τον αγώνα δρόμο σταδίου. Τότε ακόμη οι αθλητές δεν έτρεχαν γυμνοί, αλλά με περιζώματα που απεμπόλησαν λίγο αργότερα, και οι κανονισμοί δεν είχαν φτάσει στην τελική τους μορφή.
Γι' αυτό βουτάμε στα αρχαία μας κείμενα, στον παππού μας τον Φλάβιο Φιλόστρατο που γεννήθηκε το 170 μ.Χ. και έγραψε το έργο "Γυμναστικός" αλλά και στον Θουκυδίδη, τον ιστορικό Πολύβιο, τον περιηγητή Παυσανία και σε πολλούς άλλους. Κατά τη διαδρομή μας στην αρχαιοελληνική άβυσσο ψάχνουμε μια Ολυμπιάδα αντιπροσωπευτική για να τη δούμε από κοντά. Βρισκόμαστε στο 396 π.Χ. Είναι η εποχή της 96ης Ολυμπιάδας, τρία χρόνια από τη δίκη και την καταδίκη σε θάνατο του Σωκράτη (το 399 π.Χ.) και ένδεκα χρόνια πριν από την γέννηση του Αριστοτέλη(το 385 π.Χ.). Είναι 11 Ιουλίου λίγο πριν την έναρξη των Ολυμπιακών αγώνων στην ιερή και απρόσβλητη χώρα της Ολυμπίας.
.Η επίσημη πομπή έχει ήδη ξεκινήσει από την Ήλιδα με επικεφαλής τους Ελλανοδίκες και τους άλλους αξιωματούχους ακολουθώντας την ιερά οδό, το δρόμο εκείνο που ένωνε την Ήλιδα με το ιερό της Ολυμπίας. Έκαναν θυσία και καθαρτήρια τελετή στην πηγή Πιέρα για να τους βοηθήσουν οι θεοί στο δύσκολό τους έργο.Όσοι πήραν μέρος στην πομπή διανυκτέρευσαν κοντά στους Λετρίνους για να ξεκινήσουν το άλλο πρωί, ενώ ήταν χαράματα ακόμα, βαδίζοντας πανηγυρικά προς την κοιλάδα της Ολυμπίας.
Από τα πέρατα του ελληνικού κόσμου φθάνουν θεατές για να προσφέρουν θυσίες στους θεούς και στους ήρωες και να παρακολουθήσουν τους αγώνες της Ολυμπίας. Ξεκινούν από τις άκρες του γνωστού κόσμου, από τον Κιμμέριο Βόσπορο και την Κυρήνη, από τη Μεγάλη Ελλάδα και τις μικρασιατικές πόλεις για να χαρούν το λαμπρότερο θέαμα της αρχαιότητας.
Οι πιο φτωχοί με τα πόδια, οι πλουσιότεροι έφιπποι ή με άμαξες συγκεντρώνονται στην κοιλάδα του Αλφειού, ποιητές, φιλόσοφοι, πολιτικοί, τύραννοι, αλλά και απλοί πολίτες και χωρικοί.
Είναι η ευκαιρία της ζωής τους για να δουν από κοντά το άγαλμα του Διός στην Ολυμπία (ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου). Μοναδική ευκαιρία για ανάδειξη του έργου των ποιητών, για μετάδοση των φιλοσοφικών ιδεών, για τιμές στους στρατηγούς και τους πολιτικούς. Ευκαιρία για επικοινωνία και ανταλλαγή ιδεών, κάτι που απλόχερα κάνουν οι Έλληνες σε αντίθεση με τους κρυψίνους Αιγυπτίους. Ανάμεσα στις επιδείξεις που γίνονταν κατά καιρούς στην Ολυμπία ξεχώρισε εκείνη του Ηροδότου: ο Ηρόδοτος πρώτος διάβασε την ιστορία του στον οπισθόδομο του ναού του Διός και οι συγγραφείς της αρχαιότητας παραδίδουν ότι μεταξύ του ακροατηρίου του ήταν και ο νεαρός τότε Θουκυδίδης.
Όλοι έχουν το δικαίωμα να παρακολουθήσουν τους αγώνες. Όλοι, ακόμα και οι βάρβαροι και οι δούλοι. Όλοι, εκτός από τις παντρεμένες γυναίκες.
"Αγεωμέτρητος μηδείς εισίτω", "Κανένας αγεωμέτρητος να μην εισέλθει" έλεγε η επιγραφή στην Ακαδημία του Πλάτωνα σύμφωνα με τον Γαληνό, "Ύπανδρος γυνή μηδεμία εισίτω" έλεγαν και οι ραβδούχοι φύλακες του Ολυμπίου ιερού. Έτσι απαγορεύουν ρητώς και δια ροπάλου (ράβδου για την ακρίβεια) στις γυναίκες να μπουν στο στάδιο και να παρακολουθήσουν τους αγώνες.
Η απαγόρευση όμως δεν ίσχυε για τις νέες κοπέλες. Η μόνη γυναίκα που παρακολουθεί τους αγώνες, είναι η ιέρεια της Δήμητρας Χαμύνης, στην οποία δινόταν αυτό το τιμητικό αξίωμα από τους Ηλείους κάθε τέσσερα χρόνια. Έτσι η Ρήγιλλα (ή Ρηγίλλη κατά την περιώνυμη οδό του Κολωνακίου), η γυναίκα του Ηρώδη του Αττικού (ναι ναι, κι αυτός κατέληξε οδωνύμιο στην ίδια περιοχή), που ευεργέτησε την Ολυμπία με την κατασκευή του υδραγωγείου, εκλέχθηκε από τους Ηλείους ιέρεια της Δήμητρας Χαμύνης για να μπορέσει να μπει στο στάδιο και να παρακολουθήσει τους αγώνες.
Η μόνη που παραβίασε των περί υπανδρευμένων γυναικών νόμο και δεν τιμωρήθηκε ήταν η Καλλιπάτειρα που ήταν κόρη, αδελφή και μητέρα ολυμπιονικών. Η Καλλιπάτειρα λοιπόν, μετά τον θάνατο του άντρα της, ανέλαβε την ιδιαίτερη φροντίδα της προετοιμασίας του γιου της και τον έφερε στην Ολυμπία να αγωνιστεί. Μεταμφιέστηκε τέλεια σε άντρα γυμναστή και μπήκε στο στάδιο. Όταν όμως ο γιος της Πεισίροδος νίκησε, η Καλλιπάτειρα, ακολουθώντας το μητρικό της ένστικτο, όρμησε στο στίβο πηδώντας το περίφραγμα που είχαν για τους γυμναστές και, χωρίς να το καταλάβει, της έπεσαν τα ρούχα. Έτσι φανερώθηκε πως ήταν γυναίκα. Οι Ελλανοδίκες τιμώντας (και φοβούμενοι) τον πατέρα της, τα αδέλφια της και το γιο της, που είχαν όλοι νικήσει στους Ολυμπιακούς αγώνες, την άφησαν ελεύθερη και ατιμώρητη. Το περιστατικό αυτό όμως στάθηκε αφορμή να θεσπιστεί ένας κανονισμός, σύμφωνα με τον οποίο και οι γυμναστές έπρεπε να είναι γυμνοί στους αγώνες.

Γυμνικοί αγώνες

Οι αθλητές σε όλα τα αγωνίσματα αγωνίζονται γυμνοί. Ο πρώτος αθλητής που αγωνίστηκε γυμνός, κατά τον Παυσανία, ήταν ο Όρσιππος από τα Μέγαρα, νικητής σταδιοδρόμος στην 15η Ολυμπιάδα (720 π.Χ. ). Κατά τη διάρκεια του δρόμου, το ζώμα του Όρσιππου έπεσε κατά γης και αυτός συνέχισε τον αγώνα και ενίκησε.Βέβαια εκφράζεται η υποψία πως το ζώμα δεν έπεσε μόνο του στο χώμα, αλλά βοήθησε και ο Όρσιππος για να τρέξει ελεύθερος. Μετά το επεισόδιο της κόρης του Διαγόρα Καλλιπάτειρας θεσπίστηκε να μπαίνουν και οι γυμναστές γυμνοί στο στάδιο κατά τη διάρκεια των αγώνων. Οι Ηλείοι επέβαλαν τη γύμνωση γιατί ήθελαν και τους γυμναστές καλοκαμωμένους και δυνατούς, ζωντανά παραδείγματα για τους αθλητές τους, και ικανούς να αντέχουν στις μεγάλες ζέστες της Ολυμπίας.

Στο μεταξύ το πλήθος συνωστίζεται στην Άλτη, για να δει την επίσημη πομπή να μπαίνει με τους άρχοντες της Ήλιδας, τους ιερείς, τους Ελλανοδίκες ντυμένους με πορφύρα, τους κριτές, τους επίσημους ξένους, τους αθλητές, τους αρματοδρόμους,τους γυμναστές και τους παίδες αθλητές που τους συνοδεύουν οι πατέρες και τα αδέλφια τους.
Όλος ο τόπος είναι γεμάτος από πολυθόρυβο πλήθος. Αθλητές, γυμναστές,φιλόσοφοι, πολιτικοί, παλιοί ολυμπιονίκες, επίσημοι θεωροί και απλοί θεατές συζητούν κάτω από τα δέντρα όπου διανυκτέρευσαν, έξω από πρόχειρες ή πολυτελείς σκηνές. Ο τόπος όλος (γύρω από την Άλτη, το στάδιο και τον ιππόδρομο, αλλά και πιο μακριά στους λόφους, στις πλαγιές, ως τις όχθες του Αλφειού) αντηχεί από φωνές, τραγούδια, πειράγματα και γέλια. Όλη η περιοχή της Ολυμπίας είναι ανάστατη καθώς ξημερώνει η μεγάλη μέρα των αγώνων.
Γι' αυτή τη μέρα ξεκίνησαν τα πλήθη από τα πέρατα του κόσμου και υποβλήθηκαν στους απερίγραπτους κόπους και στις ταλαιπωρίες του δύσκολου και μακρινού ταξιδιού, εβδομάδες και μήνες στις στεριές και στις θάλασσες, ώσπου να φθάσουν στην ιερή Ολυμπία. Φανταστείτε πόσον καιρό πέρασαν οι Ρόδιοι στην θάλασσα, οι Μακεδόνες στην στεριά και οι φτωχοί Αθηναίοι περπατώντας για να φθάσουν στην ιερή πόλη. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους πέρασαν από εμπόλεμες ζώνες γεμάτες εχθρούς των πόλεών τους και παρά ταύτα κανείς δεν τους πείραξε.Πάνοπλοι στρατιώτες του εχθρού τούς συνόδεψαν από το ένα όριο της πόλης στο άλλο, γιατί τους προφύλασσε η ιερή εκεχειρία και ο Ολύμπιος Δίας.
Οι τελετές αρχίζουν με την εγγραφή και τον επίσημο όρκο που θα δώσουν οι αθλητές στο Βουλευτήριο μπροστά στο άγαλμα του Ορκίου Διός.

Αποκλεισμοί των παραβαινόντων και αυστηρές χρηματικές ποινές.

Οι ποινές στην Ολυμπία ήταν τριών ειδών: χρηματικό πρόστιμο, αποκλεισμός από τους αγώνες και σωματικές ποινές. Από το χρηματικό ποσό που επιβαλλόταν σαν πρόστιμο στους παραβάτες ένα μέρος πάει στο ταμείο του θεού, υπέρ του ιερού και το άλλο υπέρ του αδικημένου ανταγωνιστή.
Στη συνέχεια γίνεται στο Βουλευτήριο η καταγραφή των παίδων, των ανδρών και αυτών που θα πάρουν μέρος στους ιππικούς αγώνες. Γίνονται οι δηλώσεις των αθλητών στα αγωνίσματα. Το απογευματάκι έξω από το Βουλευτήριο θα μπορεί ο καθένας να δει την ανακοίνωση -το λεύκωμα- με τα ονόματα των αθλητών που έχουν δηλωθεί και με τα αγωνίσματα που θα διεξαχθούν. Η αγωνία των αθλητών κορυφώνεται.
Την ίδια μέρα γίνονται και οι αγώνες σαλπιγκτών και κηρύκων. Οι νικητές προσφέρουν την υπηρεσία τους στην ενεστώσα Ολυμπιάδα και θα χρεώνουν ακριβά τις υπηρεσίες τους άμα τη επιστροφή τους στις πόλεις τους. Οι αγώνες γίνονται μπροστά στο βωμό κοντά στην είσοδο του σταδίου με πρώτους τους σαλπιγκτές και έπειτα τους κήρυκες. Νικητές είναι εκείνοι που ο ήχος της σάλπιγγας και της φωνής τους φτάνει πιο μακριά, αυτοί έχουν και την τιμή να εκφωνούν τα ονόματα των αθλητών και να σαλπίζουν κατά τη διάρκεια των αγώνων.
Και ενώ οι επίσημες τελετές της πρώτης ημέρας φτάνουν προς το τέλος τους, οι θεωρίες των διαφόρων πόλεων κάνουν θυσίες στους δικούς τους προστάτες θεούς για να τους παρακαλέσουν να δώσουν τις νίκες στις πόλεις τους. Πιο πολλές θυσίες προσφέρουν οι υπότροφοι, όχι μόνο γιατί είναι οι πιο πλούσιοι, αλλά και γιατί τα αγωνίσματα με ίππους είναι επικίνδυνα και η βοήθεια των θεών αναγκαία.

Το πλήθος σκορπίζεται στην Άλτη για να επισκεφθεί και να θαυμάσει τους ναούς, τα ιερά και τους βωμούς, να περιεργαστεί τους θησαυρούς των πόλεων και τα καλλιτεχνήματα, να φέρει στη μνήμη του τα κατορθώματα παλαιών ολυμπιονικών θαυμάζοντας τα αγάλματά τους, να διαβάσει επιγραφές και ελεγεία, να συναντήσει γνωστούς (χαρακτηριστικό είναι το περιστατικό Αθηναίου που συνάντησε τον δανειστή του στην Ολυμπία και οι ραβδούχοι έκαναν γενναίες προσπάθειες για να τους χωρίσουν από τον καβγά) και να ακούσει συγγραφείς και ποιητές που απαγγέλλουν τα έργα τους.
Ως αργά τη νύχτα γύρω από τις φωτιές που ανάβουν σε όλες τις σκηνές, για την φοβερή υγρασία και τα έντομα, οι προσκυνητές συζητούν και διασκεδάζουν κάνοντας προβλέψεις για τους αγώνες που θα αρχίσουν το πρωί, ενώ οι αθλητές, κάτω από την αυστηρή παρακολούθηση των προπονητών τους, αναπαύονται τρώγοντας λίγα ξερά σύκα και ελιές.
Η ημέρα του καλού αγώνος
Με την ανατολή του ήλιου το στάδιο είναι κιόλας κατάμεστο. Κάτω, μπροστά στο χαμηλό διάζωμα που χωρίζει το στίβο από το ανάχωμα όπου κάθονται οι θεατές, πηγαινοέρχονται οι ραβδούχοι για να επιβάλλουν την τάξη. Από την ειδική είσοδο στη νοτιοανατολική πλευρά του σταδίου μπαίνουν οι Ελλανοδίκες κρατώντας κλαδιά φοίνικα στα χέρια.
Οι Ελλανοδίκες διασχίζουν τον στίβο, ενώ το αμέτρητο πλήθος όρθιο τους επευφημεί, φτάνουν στο μέσο περίπου του σταδίου και κάθονται στις ειδικές γι' αυτούς θέσεις. Απέναντί τους, πάνω σε μικρό βωμό, κάθεται η ιέρεια της Δήμητρας Χαμύνης.
Είναι η στιγμή που οι αθλητές παίρνουν και αυτοί τις καθορισμένες θέσεις τους. Έπειτα ο προϊστάμενος των Ελλανοδικών σηκώνεται, υψώνει το κλαδί του φοίνικα, ο σαλπιγκτής σαλπίζει και ο κήρυκας κηρύσσει την έναρξη των αγώνων.
Πρώτο αγώνισμα ο αγών δρόμου σταδίου. Μετά το τέλος του αγώνα δρόμου, ο νικητής χαρούμενος επιστρέφει στην άφεση, ενώ το πλήθος τον επευφημεί και του πετά λουλούδια και δάφνες. Την οχλοβοή και τις επευφημίες καταλαγιάζει η φωνή του κήρυκα που αναγγέλλει το όνομα του νικητή. Ενώ λοιπόν ο Ελλανοδίκης του δίνει τον φοίνικα, σπεύδουν οι συμπατριώτες του πλημμυρισμένοι από χαρά, τον σηκώνουν στα χέρια και τον περιφέρουν ανάμεσα στους θεατές.
Στο μεταξύ ο ήλιος είναι ήδη ψηλά. Η ζέστη ψήνει το χώμα και πυρώνει τα πάντα.Οι θεατές υποφέρουν, καθώς σύμφωνα με τους κανονισμούς παρακολουθούν τους αγώνες ασκεπείς. Ο ιδρώτας τρέχει ποτάμι από τα κορμιά των αθλητών, οι λαβές γίνονται δύσκολες, τα χτυπήματα γλιστρούν.
Η ζέστη φλογίζει όλο και πιο πολύ το στάδιο, όταν ο κήρυκας καλεί τους αθλητές της πάλης. Οι θεατές στριμώχνονται στις δύο πλευρές του σταδίου που είναι κοντά στο σκάμμα. Τρεις Ελλανοδίκες εποπτεύουν και οι ραβδούχοι επιτηρούν με άγρυπνα μάτια μια τους αθλητές και μια τους θεατές. Καθώς αρχίζουν οι αγώνες μέσα στο στάδιο δημιουργείται πανδαιμόνιο. Ανακατεμένες επευφημίες και παροτρύνσεις,ακόμα και γέλια και πειράγματα. Παλεύουν τα ζευγάρια, αποχωρούν οι ηττημένοι,ξαναγίνονται ζευγάρια και στο τέλος οι δύο καλύτεροι συμπλέκονται για την τελική νίκη.

Επιδοκιμασίες και αποδοκιμασίες του πλήθους

Επιφωνήματα και φράσεις επιδοκιμασίας:
"Δράξε τους τα περιζώματα Διαγόρα", τον καιρό που ακόμη φορούσαν τα περιζώματα.
"Ένταύθα έσται ο τύμβος ο υμέτερος", κατά το νεοελληνικότερον"εδώ θα γίνει ο τάφος σας".
"Ίθι καλλίδρομε", εμπρός καλλίδρομε.
"ιού, ιού".
"Άγαν βαρύς ο στίβος", πολύ δύσκολο το αγώνισμα, προτροπή για εγκατάλειψη κ.α.

Αμέσως μετά αρχίζει το αγώνισμα της πυγμής, ενώ το πλήθος ακούραστο εγκωμιάζει τους νικητές, ειρωνεύεται τους άτυχους και πάσχει για τους δικούς του που απέτυχαν. Τα ίδια γίνονται και στην διεξαγωγή του παγκρατίου, ενός αγώνα στον οποίο οι αθλητές αγωνίζονται "πυξ-λαξ", με μπουνιές και κλωτσιές.
Η Ολυμπιάδα φτάνει σιγά σιγά στο τέλος της με το αγώνισμα του οπλίτη δρόμου. Οι δρομείς αγωνίζονται γυμνοί, όπως άλλωστε και οι άλλοι αθλητές, αλλά φέροντες δόρυ, βαριά ασπίδα και κράνος επί της κεφαλής. Με την οπλιτοδρομία, το τελευταίο αγώνισμα της Ολυμπιάδας, λήγει -συμβολικά βέβαια- η εκεχειρία. Στην πραγματικότητα θα κρατήσει ένα ακόμη χρονικό διάστημα, αρκετό για να επιστρέψουν οι αθλητές και οι θεατές στις πατρίδες τους με ασφάλεια.
Το τέλος των αγώνων

Από προσκύνημα των θεών είχε αρχίσει η Ολυμπιάδα, με θυσίες και ευχαριστίες στους θεούς τελειώνει. Οι νικητές-αθλητές με το κλαδί του φοίνικα στο χέρι συγκεντρώνονται στο ναό του Δία. Ο κήρυκας φωνάζει ένα ένα τα ονόματα των νικητών, κορυφώνοντας την δόξα που νιώθουν οι αθλητές-ήρωες, και οι ιδιαίτερες πατρίδες τους. Είναι η στιγμή κατά την οποία ο πρεσβύτερος των Ελλανοδικών τους στεφανώνει. "Τήνελλα Καλλίνικε! Τήνελλα Καλλίνικε!" φωνάζει το πλήθος.
Το μεσημέρι οι Ηλείοι παραθέτουν στο Πρυτανείο γεύμα στους νικητές όλων των αγωνισμάτων και το βράδυ στρώνονται μεγάλα τραπέζια από τις αντιπροσωπείες των πόλεων και από τους πλούσιους φιλάθλους που θέλουν να τιμήσουν νικητές.
Ως αργά το βράδυ η ήρεμη κοιλάδα της Ολυμπίας αντηχεί από τραγούδια και ξεφαντώματα, από ύμνους και παιάνες, από ευχές και συγχαρητήρια. Είναι η στιγμή που άλλοι θα κοιμηθούν κάτω από τις δάφνες και άλλοι κάτω από τις ιτιές. Η κορυφαία στιγμή των Ολυμπιακών αγώνων. Η ένδοξη επιστροφή στην πατρίδα και η αρχή της προετοιμασίας για τους επόμενους Ολυμπιακούς δεν είναι καθόλου μακριά. Η Ολυμπιάδα του 396 π.Χ. έχει μόλις λήξει.
                                                                                                Σαμαρά Ελένη – Πασχαλίδου Ναταλία